Efedryna – czym jest? Jakie są skutki uboczne? Kiedy stosować?

Efedryna to organiczny związek chemiczny, występuje w roślinach z rodzaju przęśl (Ephedra) – stosowanie jej usprawnia przemianę materii, działa odchudzająco i wpływa na przyspieszenie przyrostu masy ciała. Ponadto wykazuje działania pobudzające na układ nerwowy oraz jest substancją dopingującą. Sprawdź, co warto wiedzieć o efedrynie.

Efedryna – czym jest?

Efedryna posiada bardzo szerokie zastosowanie. Stosuję się jako stymulant, reduktor apetytu, środek zwiększający koncentrację, lek na nieżyt nosa i leczenia niedociśnienia związanego z narkozą. Efedryna występuje w roślinach rodzaju przęśl i w cisie. Najczęściej dostępna jest w formie chlorowodorku i siarczanu. W tradycyjnej medycynie chińskiej stosowana była, jako środek pobudzający i przeciwastmatyczny, natomiast w drugiej połowie XVI, Ephedra używana była jako środek napotny, przeciwkaszlowy, pobudzający i przeciwgorączkowy. Stosowali ją również Persowie i Hindusi podczas obrzędów religijnych w celu wywołania uczucia podekscytowania. W Ameryce przyjmowana była doustnie lub do narządów płciowych, w formie różnych gatunków przęśli w celu profilaktyki kiły i rzeżączki. Pierwszy raz wyizolowana została w 1885 roku, przez Nagayoshi Nagai, japońskiego chemika. W 1883 roku, wykorzystał on efedrynę do syntezy metaamfetaminy. W Chinach w latach 20 XX wieku, zaczęto ją produkować na masową skalę i przedawać jako efotoninę.

Efedryna – zastosowanie

Efedryna ma bardzo szerokie zastosowanie. Redukuje zgromadzoną w organizmie tkankę tłuszczową w następujący sposób:

• zwiększa wykorzystanie kwasów tłuszczowych, jako źródło do produkcji energii,
• powoduje wzrost przemiany materii w ustroju,
• wywiera wpływ na komórki mięśniowe w których zwiększa wydatkowanie energetyczne,
• oddziałuje na odpowiedzialną za termogenezę tkankę brunatną tłuszczową, poprzez receptory beta-adrenergiczne.
• zwiększa konsumpcję tlenu,
• wpływa na spowolnienie opróżniania żołądka, dzięki czemu przedłuża wchłanianie składników odżywczych i opóźnia odczucie głodu.

Ponadto efedryna chroni mięśnie przed katabolizmem – dzięki zmniejszonemu wydzielaniu azotu z moczem w trakcie suplementacji efedryną rzutuje na zabezpieczenie tkanki mięśniowej przed procesami katabolicznymi. Poza tym efedryna zwiększa wytrzymałość fizyczną. Jako środek farmaceutyczny, jest składnikiem leków na astmę oskrzelową, zapalenie zatok, nieżyt nosa i stosowana jest w zakażeniu dróg oddechowych. Efedryna wzmacnia siłę skurczu mięśnia sercowego oraz częstość jego skurczów – są to działania inotropowe dodatnie i chronotropowe dodatnie, dzieje się tak dzięki pobudzeniu receptorów β- adrenergicznych. Rozszerza oskrzela, zmniejsza wydzielanie śluzu w drogach oddechowych oraz stymuluje oddychanie – dlatego jest lekiem na astmę. Przenika przez barierę krwi i mózgu, wykazując działania pobudzające na ośrodkowy układ nerwowy. Zmniejsza objawy zmęczenia – jak senność oraz zwiększa koncentrację. Powoduje również zwiotczenie mięśni pęcherza moczowego przy jednoczesnym skurczu jego zwieracza. Przypomina swoim działaniem adrenalinę, ale nie ulega rozkładowi w układzie pokarmowym tak, jak ona.

Efedryna – substancja dopingująca

Ponieważ działanie efedryny wpływa na siłę skurczu mięśni szkieletowych, u osób trenujących sport wpływa na wzrost siły – może również przyspieszyć przemianę materii, aż o 10 procent. Wg badań, osoby stosujące ephedrine znacznie szybciej chudną – jej stosowanie związane jest ze wzrostem temperatury ciała i szybszym rozpadem tkanki tłuszczowej. Jej stosowanie, może dać pozytywny wynik testów antydopingujących.

Efedryna może dawać pozytywne wyniki testów antydopingowych u sportowców.

Niepożądane efekty, jakie może nieść zażywanie efedryny

Skutki uboczne przy stosowaniu efedryny występują najczęściej przy regularnym przyjmowaniu (np. doustnie), niż przy okresowym (jak korzystanie z inhalatorów). Możliwe skutki uboczne efedryny, to:

• zaburzenia kardiowaskularne: arytmia serca, choroba wieńcowa, nadciśnienie, tachykardia, wazokonstrykcja,
• zmiany dermatologiczne: pocenie się, trądzik, zaczerwienienie skóry,
• rozstrój żołądka: utrata apetytu, nudności,
• układ moczowo-płciowy, zmniejszone lub utrudnione oddawanie moczu,
• układ nerwowy: bezsenność, niepokój, chaotyczność, euforia, mania, halucynacje, drażliwość, paranoja, pobudzenie psychomotoryczne (gdy jest przyjmowana z kofeiną),
• układ oddechowy: duszność, obrzęk płuc,
• zawroty głowy, bóle głowy, drżenie rąk, hiperglikemia, suchość w ustach.

Przedawkowanie efedryny, może prowadzić nawet do śmierci – przez nadmierne obciążenie serca. Niepożądane efekty zazwyczaj nie występują w przypadku zalecanej przez lekarza dawki. W przypadku przyjmowania wysokich dawek efedryny, może dojść do uszkodzenia mózgu z powodu ciągłego oddziaływania na neurotransmitery, ponadto może doprowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych z powodu wzrostu ciśnienia. Istnieje również ryzyko zmniejszenia napięcia mięśniowego i psychozy paranoidalnej.

Efedryna – przeciwskazania

Przeciwskazaniem do przyjmowania efedryny jest nadwrażliwość na tę substancję oraz choroba niedokrwienia serca, zaburzenia rytmu serca, niewydolność wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, jaskra z zamkniętym kątem przesączenia i przyrost prostaty.

Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku problemów z dławicą piersiową, dusznością i bólem w klatce piersiowej, u pacjentów ze stwardnieniem tętnic, nadciśnieniem, tętniakiem i zaburzeniami zwężenia naczyń. Ponieważ istnieje ryzyko hipoglikemii, osoby z cukrzycą powinny zachować ostrożność. Przy występowaniu rozrostu gruczołu krokowego, efedryna może spowodować trudności w oddawaniu moczu, a nawet jego zatrzymanie. Osoby z nerwicą nie powinny stosować leku przez dłuższy czas, ze względu na ryzyko występowania niepokoju. Pacjenci z jaskrą zamkniętego kąta również muszą zachować ostrożność.

Stosowanie efedryny w czasie ciąży jest niewskazane – substancja przenika do łożyska i powoduje przyspieszenie akcji serca w płodzie. Ponieważ naturalnie występuje w mleku kobiecym, jej stosowanie przez karmiące kobiety nie jest zalecane.

Objawy przedawkowania efedryny

W przypadku przedawkowania efedryny mogą występować takie objawy, jak: wymioty, nudności, kołatanie serca, podwyższona temperatura ciała, urojenia, omamy, tachykardia, podwyższone ciśnienie krwi, spadek ciśnienia tętniczego, anuria, wystąpienie drgawek, śpiączki, zahamowanie czynności oddechowej. W przypadku długotrwałego stosowania efedryny, może wystąpić przewlekłe przekrwienie błony śluzowej nosa.

Wchłanianie i wydalane efedryny

Stosowana miejscowo, efedryna jest wchłaniana w 64%, po podaniu doustnym w 85%. Całkowita absorpcja po przyjęciu doustnym zachodzi w ciągu 2,5 godzin, zaś maksymalny poziom w surowicy krwi zostaje osiągany w ciągu trzech godzin. Efedryna jest wydalana z moczem w postaci niezmienionej. Wydalanie nerkowe zależne jest od pH moczy. Przy pH 5 okres półtrwania wynosi trzy godziny, zaś przy pH 6,3 – aż do sześciu godzin.

Ponieważ efedryna stosowana jest w leczeniu zakażeń dróg oddechowych – jako składnik preparatów złożonych dostępnych bez recepty. Jednak stosowanie tej substancji powinno odbywać się po konsultacji z lekarzem.