TSUE ponownie opowiedział się po stronie Frankowiczów!

Nowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z korzyścią dla Frankowiczów został wydany dn. 18 listopada 2021 roku. To już trzecie orzeczenie TSUE wydane w polskich sprawach frankowych. Jakie pytania zostały wystosowane wobec TSUE i w jaki sposób odpowiedział na nie Trybunał? Odpowiedź znajdziesz w poniższym artykule!

Jakie pytania Sąd Rejonowy w Warszawie zadał TSUE?

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dwa pytania:

1. Czy w świetle postanowień art. 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich oraz jej motywów, przewidujących obowiązek sporządzania umowy prostym i zrozumiałym językiem oraz konieczność interpretowania wątpliwości na korzyść konsumenta, postanowienie umowy określające kurs kupna i sprzedaży waluty obcej musi być sformułowane w sposób jednoznaczny, tj. tak, aby kredytobiorca mógł samodzielnie określić ten kurs w danym dniu, czy tez w świetle rodzaju umowy, jej długoterminowego charakteru, oraz faktu, że wysokość waluty obcej podlega ciągłym (w każdej chwili) zmianom, możliwe jest sformułowanie postanowienia umownego w sposób ogólniejszy, a mianowicie odnoszący się do rynkowej wysokości waluty, uniemożliwiający wprowadzenie znaczącej nierównowagi ze szkodą dla konsumenta?

W przypadku, jeśli odpowiedź na pytanie pierwsze będzie pozytywna, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie zadał także drugie pytanie:

2. Czy możliwa jest interpretacja zapisu umownego dotyczącego określania przez bank kursu kupna i sprzedaży waluty obcej w ten sposób, aby rozstrzygnąć wątpliwości umowne na korzyść konsumenta i przyjąć, że umowa określa kursy kupna i sprzedaży waluty obcej, nie w sposób dowolny, lecz wolnorynkowy zwłaszcza w sytuacji, gdy obie strony tak samo rozumiały zapisy umowne określające kurs kupna i sprzedaży waluty obcej bądź kredytobiorca nie był zainteresowany kwestionowanym postanowieniem umownym w czasie zawarcia umowy i jej wykonywania, w tym nie zaznajomił się z treścią umowy w chwili jej zawarcia i przez cały czas jej trwania?

TSUE potwierdza: klauzule indeksacyjne w umowach kredytowych muszą być formułowane w sposób przejrzysty

Odpowiedź Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na pytanie pierwsze informuje jasno, że: „artykuł 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę”.

Jak widać, TSUE jasno wskazuje, że postanowienia umowy kredytowej, które dotyczą indeksacji, mają obowiązek być sformułowane w sposób przejrzysty. Co więcej, konieczne jest, by zrozumiałym dla każdego językiem określały obiektywną metodę ustalania kursu waluty. Tak, by każdy kredytobiorca mógł samodzielnie określić kurs waluty, jaki obowiązuje w danym dniu. 

Po raz kolejny możemy więc zauważyć, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej staje po stronie kredytobiorców, którzy wielokrotnie zwracali uwagę bankom na niedozwolony charakter klauzul przeliczeniowych stosowanych przez nie w tzw. umowach frankowych. Klauzule te określały bowiem reguły ustalania kursu wymiany walut w sposób znany tylko sobie i nie odwoływały się przy tym do kryteriów obiektywnych. To duży krok w pomocy  frankowiczom!

TSUE odrzuca argumentację banków

Choć odpowiedź TSUE na pierwsze pytanie była negatywna, Trybunał postanowił odnieść się również do drugiego pytania. Jego stanowisko w tej sprawie jest następujące:

„artykuły 5 i 6 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją na przeszkodzie temu, by sąd krajowy, który stwierdził nieuczciwy charakter warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej dyrektywy, dokonał wykładni tego warunku w celu złagodzenia jego nieuczciwego charakteru, nawet jeśli taka wykładnia odpowiadałaby wspólnej woli stron”.

W swojej odpowiedzi TSUE powołał się na uzasadnienie wyroku z dn. 29 kwietnia 2021, który zapadł w sprawie C-19/20. Wyrok ten obejmował bardzo szczegółowe wyjaśnienie dotyczące tego, że w sytuacji, w której „sąd krajowy mógłby zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w takich umowach, to takie uprawnienie mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy 93/13. Uprawnienie to przyczyniałoby się bowiem do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców, poprzez sam brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów, ponieważ nadal mogliby oni dostrzegać korzyść w stosowaniu rzeczonych warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to jednak umowa mogłaby zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy, tak aby zagwarantować w ten sposób interes rzeczonych przedsiębiorców”.

Tym samym TSUE odrzucił argumentację banków, mówiącą o tym, że możliwe było uzupełnianie przez sąd niedozwolonych postanowień umownych poprzez odwołanie się do przepisu art. 65 Kodeksu cywilnego, czyli do przepisu ogólnego, zawierającego zasady wykładni oświadczeń woli. Kredytodawcy do tej pory wskazywali, że zgodnie z wolą stron spłaty kredytu powinny być rozliczane według rynkowej wartości waluty obcej zamiast stosowania abuzywnych mechanizmów przeliczeniowych opracowanych przez banki.

Wydanym wyrokiem Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zaprzeczył jednak, aby w przypadku stwierdzenia wadliwości klauzuli waloryzacyjnej sąd mógł – poprzez dokonanie odpowiedniej wykładni – dążyć do złagodzenia jej nieuczciwego charakteru, nawet gdy odpowiadałoby to woli stron. To bardzo ważna informacja, która z pewnością przyczyni się do pozytywnego rozstrzygania spraw frankowych na rzecz kredytobiorców oraz pomocy dla zadłużonych.